Tur Bajarbhav | महाराष्ट्रातील तूर उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाची घडामोड म्हणजे केंद्र सरकारने तुरीच्या शुल्कमुक्त आयातीला 31 मार्च 2026 पर्यंत मुदतवाढ दिली आहे. सरकारच्या मते, देशातील तुरीच्या शिल्लक साठ्यात तुटवडा असल्याने हा निर्णय घेण्यात आला आहे. मात्र, अनेक तज्ज्ञ आणि शेतकरी संघटनांनी या निर्णयावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे. कारण यंदा देशात तूर उत्पादन मोठ्या प्रमाणात वाढण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे सरकारचा हा निर्णय शेतकऱ्यांच्या फायद्याचा ठरेल की त्यांच्या नुकसानीस कारणीभूत ठरेल, यावर चर्चा गरजेची आहे.
Tur Bajarbhav | देशातील तुरीच्या उत्पादनाची सद्यस्थिती
गेल्या काही वर्षांपासून तुरीच्या उत्पादनात मोठ्या प्रमाणात चढ-उतार दिसून आले आहेत. मागील हंगामात देशात सुमारे 34 लाख टन तूर उत्पादन झाले होते, जे देशाच्या एकूण मागणीच्या तुलनेत कमी होते. परिणामी, मागील वर्षभरात तुरीचे दर 12,500 रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत पोहोचले होते. मात्र, यंदाच्या हंगामात तुरीच्या लागवडीच्या क्षेत्रात 14% वाढ झाली आहे. त्यामुळे उत्पादन 38 लाख टनांच्या पुढे जाण्याचा अंदाज आहे. केंद्रीय अन्न मंत्रालयानेही यावर्षी तूर उत्पादन तुलनेने अधिक राहील, असा अंदाज वर्तवला आहे.
आयातीत विक्रमी वाढ
Tur Bajarbhav | सरकारने तुरीच्या शुल्कमुक्त आयातीला परवानगी दिल्यानंतर देशात मोठ्या प्रमाणात आयात होत आहे. 2024-25 या आर्थिक वर्षात फक्त नोव्हेंबरपर्यंतच 10 लाख टन तुरीची आयात करण्यात आली आहे. तुलनात्मक दृष्टिकोनातून पाहता, मागील संपूर्ण आर्थिक वर्षात केवळ 7.7 लाख टन तूरीची आयात झाली होती.
यंदा देशांतर्गत उत्पादन वाढण्याची शक्यता असतानाही आयातीला मुदतवाढ का दिली गेली, यावर शेतकरी आणि तज्ज्ञांकडून प्रश्न उपस्थित होत आहेत. सरकारच्या धोरणामुळे तूर उत्पादक शेतकऱ्यांना त्यांच्या मालाला योग्य दर मिळेल का, हा मुख्य प्रश्न निर्माण झाला आहे.
तुरीच्या बाजारभावावर होणारा परिणाम
Tur Bajarbhav | सध्या बाजारात तुरीचे दर हमीभावाच्या जवळपासच आहेत. सरकारने निश्चित केलेला हमीभाव 7,500 रुपये प्रति क्विंटल आहे, परंतु अनेक ठिकाणी बाजारातील दर 7,500 ते 7,800 रुपये प्रति क्विंटलच्या दरम्यान आहेत. काही तज्ज्ञांच्या मते, मार्चनंतर तुरीचे दर 8,000 ते 8,500 रुपये प्रति क्विंटलपर्यंत जाऊ शकतात. तसेच, पुढील काही महिन्यांत दरात आणखी 500 ते 800 रुपयांची वाढ होण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांनी घाईघाईने तूर विकून टाकण्याऐवजी बाजाराच्या परिस्थितीवर लक्ष ठेवणे अधिक फायद्याचे ठरू शकते. तज्ज्ञांच्या मते, सध्याच्या स्थितीत पॅनिक सेलिंग (घाईघाईने विक्री) टाळणे आणि बाजारातील भाव चांगले होईपर्यंत प्रतीक्षा करणे फायदेशीर ठरू शकते.
Tur Bajarbhav | शुल्कमुक्त आयातीला मुदतवाढ गरजेची होती का?
शेतकरी संघटनांनी आणि कृषी तज्ज्ञांनी सरकारच्या या निर्णयावर नाराजी व्यक्त केली आहे. यंदा देशांतर्गत उत्पादन वाढत असताना आणि मागणी पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक तितका पुरवठा उपलब्ध होण्याची शक्यता असतानाही आयातीसाठी मुदतवाढ देण्याचा निर्णय घेतला गेला. यामुळे तुरीच्या दरांवर मर्यादा राहू शकते आणि शेतकऱ्यांना अपेक्षित दर मिळण्यात अडचण येऊ शकते.
आयात वाढल्यास बाजारात तूर मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध होईल आणि त्यामुळे दर नियंत्रित राहतील. याचा थेट परिणाम शेतकऱ्यांच्या नफ्यावर होणार आहे. जर शेतमालाच्या दरांमध्ये चढ-उतार मोठ्या प्रमाणावर झाले, तर शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान होऊ शकते. त्यामुळे सरकारने आयातीच्या धोरणावर पुनर्विचार करावा, अशी मागणी अनेक शेतकरी संघटनांनी केली आहे.
शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त सल्ला
- घाईघाईने विक्री करू नका: सध्याच्या परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी पॅनिक सेलिंग टाळणे गरजेचे आहे. मार्चनंतर तुरीच्या दरांमध्ये सुधारणा होण्याची शक्यता आहे, त्यामुळे योग्य संधीची वाट पाहणे फायदेशीर ठरू शकते.
- हमीभाव योजनांचा लाभ घ्या: सरकारने जाहीर केलेल्या हमीभाव खरेदी योजनांचा लाभ घ्या. हमीभावाच्या खाली विक्री करणे टाळावे.
- साठवणुकीची सुविधा वापरा: ज्या शेतकऱ्यांकडे योग्य साठवणुकीची सोय आहे, त्यांनी काही प्रमाणात तूर साठवून ठेवण्याचा विचार करावा. भविष्यात मागणी वाढल्यास दर वाढण्याची शक्यता आहे.
- बाजारातील घडामोडींवर लक्ष ठेवा: स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील स्थितीचे सतत निरीक्षण करा आणि योग्य वेळी निर्णय घ्या.
निष्कर्ष
Tur Bajarbhav | तुरीच्या शुल्कमुक्त आयातीला मुदतवाढ दिल्यामुळे शेतकऱ्यांच्या आर्थिक हितावर परिणाम होण्याची शक्यता आहे. सध्या बाजारातील स्थिती पाहता, शेतकऱ्यांनी तूर विक्रीबाबत योग्य नियोजन करणे आवश्यक आहे. तुरीचे दर आगामी काही महिन्यांत सुधारण्याची शक्यता असल्याने, साठवणूक आणि हमीभाव योजनांचा लाभ घेणे अधिक फायदेशीर ठरू शकते. तसेच, सरकारने शेतकऱ्यांच्या हिताचा विचार करून आयातीच्या धोरणात योग्य बदल करावा, अशी मागणीही अधिकृत पातळीवर केली जात आहे.
शेतकरी बांधवांनी योग्य नियोजन करून त्यांच्या उत्पादनाला चांगला दर मिळवण्यावर लक्ष केंद्रित करावे आणि बाजारातील बदलांना सामोरे जाण्यासाठी योग्य धोरण अवलंबावे.