Nanded Student Suicide | नांदेड जिल्ह्यातील बिलोली तालुक्यात घडलेली एक हृदयद्रावक घटना संपूर्ण समाजाला हादरवून गेली आहे. शिक्षणात हुशार असलेल्या एका विद्यार्थ्याने आपल्या वडिलांकडे मोबाईल आणि शालेय साहित्याची मागणी केली, मात्र आर्थिक परिस्थितीमुळे ती पूर्ण होऊ शकली नाही. या नाराजीत त्याने शेतात जाऊन आत्महत्या केली. दुसऱ्या दिवशी त्याचे वडील शेतात गेले असता, आपल्या मुलाचा मृतदेह पाहून असह्य दुःखामुळे त्यांनीही आत्महत्या केली.
ही घटना केवळ एका कुटुंबापुरती मर्यादित नाही. संपूर्ण ग्रामीण भागातील शेतकरी आणि त्यांची मुलं आर्थिक विवंचनेतून जात आहेत. आजच्या डिजिटल युगात मोबाईल हे केवळ चैनीचे साधन राहिले नसून शिक्षण, रोजगार आणि सामाजिक संपर्कासाठी अत्यंत महत्त्वाचे झाले आहे. त्यामुळे शालेय विद्यार्थ्यांना त्याची गरज वाटणे स्वाभाविक आहे. मात्र, कर्जबाजारी आणि आर्थिक अडचणीत असलेल्या शेतकरी पालकांसाठी ही मागणी पूर्ण करणे शक्य होत नाही.
Nanded Student Suicide | कुटुंबाच्या आर्थिक संकटाची व्यथा
मिनकी गावातील पैलवार कुटुंब हे छोट्या शेतकऱ्यांचे एक प्रतीक आहे. दोन भावंडे मिळून वडिलोपार्जित शेती कसत होती, मात्र सततच्या निसर्गाच्या लहरीमुळे शेतीत नुकसान होत गेले. यंदा अतिवृष्टीमुळे पिके हातातून गेली, परिणामी बँकेचे कर्ज फेडणे अशक्य झाले.
राजेंद्र पैलवार यांना तीन मुले होती. त्यांचा धाकटा मुलगा ओंकार दहावीत शिकत होता आणि अभ्यासात अत्यंत हुशार होता. त्याची बोर्डाची परीक्षा तोंडावर आली होती. मात्र, वर्गातील इतर मुलांकडे मोबाईल असताना आपण मात्र तो घेऊ शकत नाही, याचा त्याला खूप त्रास होत होता. त्याने वडिलांकडे मोबाईल आणि आवश्यक शालेय साहित्याची मागणी केली. परंतु वडिलांनी ती पूर्ण करण्यास असमर्थता दर्शवली. त्याचा परिणाम म्हणून ओंकारने आत्महत्या करण्याचा टोकाचा निर्णय घेतला.
Nanded Student Suicide | बँकेच्या वसुलीचा दबाव
राजेंद्र पैलवार यांच्यावर बँकेचे कर्ज होते. शेतीतील नुकसान आणि वाढत्या आर्थिक ओझ्यामुळे त्यांच्यावर मानसिक ताण वाढला होता. बँकेचे अधिकारी वारंवार घरी येऊन वसुलीसाठी तगादा लावत होते. कधी कधी शेत विकून का होईना, कर्ज फेडा, असा सल्लाही दिला जात होता.
ओंकारच्या आत्महत्येने राजेंद्र पैलवार यांना जबर मानसिक धक्का बसला. आपल्या पोटच्या गोळ्याने जग सोडल्याचे दुःख आणि आधीपासून असलेल्या आर्थिक अडचणी यामुळे त्यांनीही जीवन संपवण्याचा निर्णय घेतला. या दुहेरी आत्महत्येने संपूर्ण गाव हळहळले.
सामाजिक आणि मानसिक आरोग्याची उपेक्षा
ग्रामीण भागात आर्थिक समस्या आणि मानसिक आरोग्य याकडे अजूनही पुरेसं लक्ष दिलं जात नाही. आर्थिक अडचणीमुळे निर्माण होणारे नैराश्य आणि वाढत्या कर्जाच्या तणावामुळे अनेक शेतकरी टोकाची पावलं उचलतात. मात्र, त्यांच्या मानसिक आरोग्यासाठी कोणतीही भरीव मदत मिळत नाही.
या घटनेनंतर ओंकारचा मोठा भाऊ श्रीकांत म्हणाला, “ओंकार अत्यंत हुशार होता, पहिल्या क्रमांकाने पास व्हायचा. पण वर्गातील मित्रांकडे मोबाईल असल्याने त्याला ते हवे होते. आम्ही त्याला समजावलं, पण त्याचं मन वळलं नाही.”
त्याचप्रमाणे, शेतकरी हनुमंत पैलवार यांनी सांगितलं, “बँकेच्या नोटिसा, सततचा तगादा, शेतीतील नुकसान यामुळे आम्ही आधीच तणावात होतो. त्यात भावाने आणि भाच्याने आत्महत्या केल्याने आम्ही पूर्णतः कोलमडलो आहोत.”
उपाय आणि शासनाचे उत्तरदायित्व
अशा घटनांना रोखण्यासाठी त्वरित उपाययोजना करणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, शेतकऱ्यांचे कर्जमुक्ती धोरण प्रभावीपणे राबवले पाहिजे. शेतकऱ्यांना कर्जमाफी, व्याजमाफी किंवा सवलतीच्या दरात नवीन कर्ज उपलब्ध करून देण्याची गरज आहे.
तसेच, विद्यार्थ्यांना डिजिटल शिक्षणासाठी सुविधा पुरवणे हे सरकारचे कर्तव्य आहे. आजही ग्रामीण भागातील अनेक विद्यार्थ्यांकडे शिक्षणासाठी आवश्यक असलेली डिजिटल साधने नाहीत. शासनाने शाळांमध्ये मोफत मोबाईल किंवा टॅबलेट पुरवण्याची योजना तयार करायला हवी.
त्याचबरोबर, ग्रामीण भागातील मानसिक आरोग्य सेवा मजबूत करण्याची गरज आहे. शेतकरी आणि त्यांच्या कुटुंबीयांसाठी समुपदेशन केंद्रे आणि हेल्पलाईन सुविधा मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध करून दिल्या पाहिजेत Nanded Student Suicide | सामाजिक जागरूकतेची गरज
या घटनेने समाजासमोर एक गंभीर प्रश्न उभा केला आहे. आर्थिक विवंचना, मानसिक ताण आणि तंत्रज्ञानातील असमानता यामुळे आजच्या युवकांवर कोणते परिणाम होत आहेत? शेतकऱ्यांची परिस्थिती सुधारण्यासाठी सरकार आणि समाजाने एकत्र येऊन उपाय शोधले पाहिजेत.
या प्रकरणानंतर बिलोली तालुक्याच्या उपविभागीय अधिकारी क्रांती डोंबे यांनी पीडित कुटुंबाला शासकीय मदत मिळवून देण्याचे आश्वासन दिले. मात्र, ही मदत तात्पुरती आहे. खऱ्या अर्थाने बदल घडवायचा असेल, तर शेती आणि शिक्षण क्षेत्रात मोठे सुधारणा कार्यक्रम राबवले पाहिजेत.
Nanded Student Suicide | निष्कर्ष
मिनकी गावातील ही घटना संपूर्ण देशासाठी एक धोक्याचा इशारा आहे. आर्थिक परिस्थितीमुळे विद्यार्थ्यांना शिक्षणाच्या प्रवाहाबाहेर जावे लागू नये, याची काळजी घेतली पाहिजे. शेतकऱ्यांच्या कर्जाचा भार कमी करणे आणि त्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी धोरणात्मक बदल आवश्यक आहेत. मानसिक आरोग्यावरील दुर्लक्ष थांबवून, शेतकऱ्यांना आधार देणारी सामाजिक यंत्रणा निर्माण करणे काळाची गरज आहे.
जर आपल्याला किंवा आपल्या परिचितांना नैराश्याची लक्षणे दिसत असतील, तर त्वरित मदत घेण्याचे आवाहन आम्ही करतो. खाली दिलेल्या हेल्पलाईन क्रमांकावर संपर्क साधून तज्ज्ञांची मदत मिळवू शकता.
1.हितगुज हेल्पलाईन, मुंबई: 022-24131212
2.सामाजिक न्याय मंत्रालय हेल्पलाईन: 1800-599-0019
3.नॅशनल इंस्टिट्यूट ऑफ मेंटल हेल्थ: 080-26995000
आपण सर्वांनी मिळून अशा घटनांना रोखण्यासाठी प्रयत्न करायला हवेत. शेतकरी व त्यांच्या कुटुंबीयांचे जीवन सुरक्षित आणि समृद्ध करण्यासाठी ठोस पावले उचलण्याची हीच वेळ आहे.